Vandaag stond er een interessant weetje over de Bloed Brein Barriere (BBB) op Daily Anatomy. Anatomisch erg interessant natuurlijk, maar er stond niets bij over hersenletsel. Na wat mijmeren heb ik onderstaand stuk geschreven over hersenontsteking.
Wat is hersenontsteking?
Wanneer een gewoon virus erin slaagt de beschermende barrière tussen het bloed en de hersenen, bekend als de bloed-breinbarrière (BBB), te doorbreken, kan dit leiden tot een complexe aandoening die bekend staat als encefalitis, wat simpelweg verwijst naar een ontsteking van het hersenweefsel. Het vermogen van het virus om de BBB te passeren, biedt het de gelegenheid om direct invloed uit te oefenen op de delicate structuren van de hersenen.
In gevallen waarin niet alleen het hersenweefsel wordt aangetast, maar ook de membranen die de hersenen en het ruggenmerg omhullen, bekend als de meninges, ontstoken raken, spreekt men van meningoencephalitis. Meningitis, ofwel hersenvliesontsteking, betreft specifiek de ontsteking van deze beschermende membranen, en wanneer het samengaat met encefalitis, ontstaat een complexe aandoening met mogelijk ernstigere gevolgen.
De resulterende ontstekingen in de hersenen en meninges kunnen leiden tot de activatie van het immuunsysteem als reactie op de virale aanval. Deze immuunrespons, bedoeld om het lichaam te beschermen, kan echter onbedoelde schade aanrichten aan het kwetsbare hersenweefsel. Het cumulatieve effect van deze ontstekingen en de mogelijke overreactie van het immuunsysteem kan resulteren in hersenletsel, dat variërend van mild tot ernstig kan zijn.
Immuunsysteem
De ontstekingen die optreden in zowel het hersenweefsel als de meninges kunnen een complexe reactie van het immuunsysteem in gang zetten als respons op de virale aanval. Hoewel deze immuunrespons in eerste instantie bedoeld is om het lichaam te beschermen tegen de indringende ziekteverwekker, kan het onbedoeld schadelijke effecten hebben op het kwetsbare weefsel van de hersenen.
De immuunrespons omvat vaak de activering van verschillende immuuncellen en de productie van ontstekingsmediatoren. Terwijl deze mechanismen bedoeld zijn om de verspreiding van het virus te beperken, kunnen ze bij overmatige activiteit leiden tot schade aan gezond weefsel. Het delicate evenwicht tussen het onderdrukken van de infectie en het voorkomen van onnodige schade aan de gastheer kan verstoord raken, resulterend in een overreactie van het immuunsysteem.
Dit optellende effect van ontstekingen en de mogelijke overstimulatie van het immuunsysteem kan uiteindelijk leiden tot hersenletsel. De mate van schade kan variëren van milde neurologische symptomen tot ernstige complicaties, afhankelijk van factoren zoals de aard van het virus, de snelheid van de immuunrespons, en individuele variaties in genetica en gezondheidstoestand.
In ernstigere gevallen kan het eigen immuunsysteem niet alleen gericht zijn op de bestrijding van het virus, maar ook onbedoeld gezonde hersencellen aanvallen. Dit specifieke verschijnsel staat bekend als secundaire encefalitis. Intrigerend genoeg kan secundaire encefalitis ook optreden als gevolg van andere infecties in het lichaam en, theoretisch gezien, zelfs door bepaalde vaccinaties. De cruciale factor hierbij is welke moleculen of “rotzooi” erin slagen om de beschermende barrière van de bloed-hersenbarrière te doorbreken en hoe het immuunsysteem hierop reageert.
Voor degenen die zich zorgen maken over vaccinaties, is het belangrijk op te merken dat de kans op stoffen die door de bloed-hersenbarrière dringen buitengewoon klein is. Het lichaam heeft verschillende beschermingsmechanismen, waaronder de BBB, om de hersenen te behoeden voor ongewenste indringers. Niettemin erkennen gezondheidsdeskundigen en wetenschappers de mogelijkheid van bijwerkingen, zij het zelden, en voeren ze voortdurend uitgebreid onderzoek uit om de veiligheid van vaccinaties te waarborgen.
Verloop van Fases
De eerste fase, bekend als de acute fase, markeert doorgaans de periode waarin de symptomen van de ziekte zich manifesteren en het individu ernstig ziek kan zijn, wat vaak resulteert in ziekenhuisopname. In deze fase wordt er vaak alles aan gedaan om de actieve infectie te behandelen en verdere verspreiding van de ziekte te beheersen. Voor sommige patiënten kan revalidatie zelfs al in deze acute fase beginnen, afhankelijk van de ernst van de symptomen en de medische benadering.
De tweede fase, de herstelfase, beslaat over het algemeen het eerste halfjaar na de eerste ziekteperiode. Gedurende deze fase richt de zorg zich op het herstel en de revalidatie van de getroffen persoon. Dit kan verschillende therapieën omvatten, zoals fysiotherapie, ergotherapie en spraaktherapie, afhankelijk van de aard en de ernst van het hersenletsel.
De derde fase, de chronische fase, treedt op nadat de eerste herstelperiode voorbij is. Tijdens deze fase is de actieve infectie meestal onder controle, maar er kan restletsel aanwezig blijven. Het omgaan met dit restletsel kan een langdurig proces zijn en kan het dagelijks functioneren van de persoon beïnvloeden. Het is echter belangrijk op te merken dat het omgaan met restletsel, hoewel het mogelijk een langdurig proces is, nog steeds verbetering en aanpassing kan laten zien, vaak met de steun van voortdurende therapie en ondersteunende maatregelen. Elke fase vereist een specifieke aanpak en multidisciplinaire zorg om het herstel te optimaliseren en de kwaliteit van leven van de getroffen persoon te bevorderen.
Restletsel na een hersenontsteking
Restletsel wordt vaak pas geïdentificeerd in de periode na de acute fase van encefalitis, wanneer de ontstekingen zijn afgenomen en de hersenen weer hersteld en operationeel zijn. Aangezien de ontstekingen wijdverspreid schade kunnen veroorzaken, is het mogelijk dat diverse gebieden in de hersenen in zekere mate beschadigd raken. Hierdoor manifesteert het restletsel zich niet onmiddellijk of is het niet direct duidelijk waarneembaar.
Helaas wordt soms pas na verloop van jaren opgemerkt dat er restletsel is. De resulterende beschadigingen kunnen dermate subtiel zijn dat ze niet gedetecteerd worden door een MRI-scan, waarvan de resolutie te laag is om kleine veranderingen vast te leggen. Dit staat in contrast met mogelijk aanwezige (vage) symptomen. In gevallen van aanzienlijke schade kunnen echter expliciete symptomen optreden, zoals verlies van gehoor of zicht, spraakproblemen en verlamming.
Op basis van persoonlijke ervaring kan ik bevestigen dat hersenletsel, inclusief restletsel, diverse langdurige gevolgen kan hebben, waaronder chronische vermoeidheid, aanhoudende depressie, overprikkeling, motorische problemen, veranderingen in persoonlijkheid, en moeilijkheden met concentratie en geheugen.
Andere manieren om ontstekingen in je hersenen te krijgen
Het is de moeite waard op te merken dat het relatief zeldzaam is dat stoffen de bloed-hersenbarrière (BBB) doorbreken. Er zijn diverse andere methoden om een ontsteking van de hersenen of de hersenvliezen op te lopen, zowel van virale als bacteriële oorsprong. Een voorbeeld hiervan is het recent ontdekte teken-encefalitisvirus (TBE-virus), dat in de zomer van 2016 in Nederland werd geïdentificeerd. Het illustreert dat hersenvliesontsteking niet uitsluitend het gevolg hoeft te zijn van het doorbreken van de BBB door een virus, maar ook kan ontstaan door andere pathogenen, zoals bacteriën, en zelfs door nieuwe ontdekte virussen zoals in het geval van het TBE-virus.
